محبت؛ امانت خداست + فیلم

سعید بیابانکی، شاعر و پژوهشگر ادبی در سیزدهمین برنامه چشمه حکمت ایکنا که به مناسبت ماه مبارک رمضان تهیه شده، سخنان خود را با درود به همه مخاطبانی که مجدانه درس‌گفتارهای صفات ممتاز قرآنی در ادبیات عرفانی و معنوی ایران را در ماه مبارک رمضان از خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) دنبال می‌کنند آغاز کرد و افزود: در این برنامه قرار است به‌اختصار درباره مفهوم «محبت» از دیدگاه ادبیات عرفانی و معنوی سرزمینمان بپردازیم.

در کتاب «تمهیدات» اینگونه آمده «ای دوست، از «سعادت»، «محبت» خیزد و از «محبت»، «رؤیت» خیزد. ندانم که هرگز از محبت، هیچ علامت دیده‌ای؟ علامت محبت آن باشد که ذکرِ محبوب، بسیار کند. علامت محبت خدا آن باشد که محبوبات دیگر را دَربازَد و همه محبت‌ها را ترک کند و محبت خدا را اختیار کند. اگر نکند، هنوز محبت خدا غالب نباشد.»

به اعتقاد حکیم سنایی، «محبت» و «مِحنت» با یکدیگر ارتباطی تنگاتنگ دارند.

عاشقان سوی حضرتش سَرمست

عقل در آستین و جان بَر دست

تا چو سویش براقِ دل رانند

در رکابش همه برافشانند

پس موحد، محب حضرت اوست

که محبت، حجاب عزت اوست

بد نباشد محدّث تلقین

نیک باشد، محب محنت‌بین

در محبت نگر به تألیفش

زان همه محنت است تصحیفش

جُنَید گفت: «محبت؛ امانت خداست». بایزید گفت: «محبت آن است که دنیا و آخرت را دوست نداری». شِبلی گفت: «هیبت، گدازنده دل‌هاست و محبت، گدازنده جان‌ها.»

نجم‌الدین رازی محبت را صفت دیرینه روح می‌داند و می‌گوید: «شک نیست که تخم محبت در نهادِ ارواح، پیش ‌ازجمله صفات دیگر انداختند. و یقین آن است که روح را، محبت بر جمله‌ صفات، سابق آمد. زیرا که روح را محبت، نتیجه تشریف «یُحِبُهم» بُوَد. اگر «یحبهم» سابق نبودی بر «یُحِبُونُه»، هیچ‌کس زَهره نداشتی که لاف محبت زدی.»